Cúng Ông Táo Ngày Nào, Bài Cúng Ông Công Ông Táo

Hẳn nhiều người sẽ có chung thắc mắc là cúng ông táo ngày nào? Cụ thể, ngày lễ này sẽ diễn ra vào ngày 23 tháng Chạp Âm lịch hằng năm. Tuy nhiên, nhiều gia đình có thể tổ chức lễ ông Công ông Táo từ ngày 21 đến hết giờ Ngọ (Tức là từ 11 – 13 giờ) ngày 23 tháng Chạp Âm lịch.

Cúng Ông Táo Ngày Nào?

Lễ cúng tiễn đưa Ông Táo chầu Trời được cúng vào tối ngày 22 tháng Chạp Âm lịch hàng năm, vì đầu ngày 23 tháng Chạp Ông Táo đã chầu Trời, nếu để sang ngày 23 tháng Chạp mới cáo lễ tiễn đưa Ông Táo về Trời, e rằng Ông Táo sẽ không nhận được lễ vật tâm thành của gia chủ.

Sau khi bày lễ, thắp hương và khấn vái xong, đợi hương tàn lại thắp thêm một tuần hương nữa, lễ tạ rồi hóa vàng mã và thả cá chép ra ao, hồ, sông, suối… để cá chở ông Táo lên chầu Trời.

Nguồn gốc

Táo Quân có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc nhưng được người Việt chuyển hóa sự tích hai ông – một bà, là vị thần Đất, vị thần Nhà, vị thần Bếp núc.

Từ xa xưa, người dân Việt đã ngưỡng mộ lòng chung thủy của Ông Táo và thờ cúng Ông Táo với hi vọng Táo Quân sẽ giúp họ giữ “bếp lửa” trong gia đình luôn nồng ấm và hạnh phúc.

Ông Táo quanh năm ở trong bếp nên biết hết tất cả mọi chuyện tốt xấu của mọi người, nên để cho vua bếp phù hộ cho gia đình sang năm mới gặp được nhiều điều may mắn, người Việt đã làm lễ tiễn đưa Ông Táo về chầu Ngọc Hoàng.

Ý nghĩa

Ông táo (Táo quân hay Thổ Công) là vị thần cai quản mọi hoạt động của gia chủ, ông là vị thần quyết định sự may, rủi, phúc họa của cả gia chủ, bên cạnh đó ông còn ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ, giữ bình yên cho gia đình gia chủ. Vì vậy tục cúng ông Táo mang ý nghĩa cầu mong cho sự ấm no, đầy đủ, sau đó mới đến ý nghĩa thờ “thần Bếp” chuyên cai quản việc bếp núc.

Ông Táo về trời sẽ tâu với Ngọc Hoàng về việc làm ăn, cư xử của mỗi gia đình dưới hạ giới. Cá chép là phương tiện để ông Táo cưỡi về trời. Vào ngày này, sau khi cúng lễ xong, các gia đình đều cúng con cá chép rồi đem ra sông hay ra ao… thả. Bởi ngụ ý “cá vượt Vũ môn” hay “cá chép hóa rồng”, cá chép mang ý nghĩa biểu tượng cho sự thăng hoa, tinh thần vượt khó, sự kiên trì và bền bỉ để đi tới thành công.

Lễ vật

Lễ vật cúng ông Táo gồm: mũ ông Công ba chiếc (hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà). Chiếc mũ dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn; mũ dành cho Táo bà thì không có cánh chuồn. Những mũ này được trang sức với các gương nhỏ hình tròn lóng lánh và những dây kim tuyến màu sắc sặc sỡ. Hương, đèn nến, lọ hoa tươi, đĩa ngũ quả tươi, ba bộ mũ áo, hia hài Táo Quân cùng tiền vàng.

Để đơn giản, có khi người Việt chỉ cúng tượng trưng một chiếc mũ ông Công (có hai cánh chuồn) lại kèm theo một chiếc áo và một đôi hia bằng giấy.

> Xem bài: Tranh Thư Pháp Chữ Tâm, Chữ Phúc, Chữ Đức, Chữ Lộc,Chữ Thọ, Kiểu Họa Tiết

Mũ ông Công – ông Táo gồm ba chiếc (hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà)

Những đồ vàng mã như mũ, áo, hia và một số vàng thoi bằng giấy sẽ được đốt đi sau lễ cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp cùng với bài vị cũ. Sau đó người ta sẽ lập bài vị mới cho Táo Công.

Ngoài ra, người việt còn cúng cá chép để các ông, bà Táo có phương tiện về chầu trời, ở miền Bắc người ta còn cúng một con cá chép còn sống thả trong chậu nước, ngụ ý “cá hóa long” nghĩa là cá sẽ biến thành Rồng đưa ông Táo về trời.

Con cá chép này sẽ được “phóng sinh” (thả ra ao hồ hay ra sông) sau khi cúng. Ở miền Trung, người ta cúng một con ngựa bằng giấy với yên, cương đầy đủ.

Miền Nam thì lễ vật đơn giản, họ chỉ cúng mũ, áo và đôi hia bằng giấy.Tùy theo từng gia cảnh, ngoài các lễ vật chính kể trên, người ta hoặc làm mâm cỗ mặn (với xôi gà, chân giò luộc, các món nấu nấm, măng…) hay lễ chay (với trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc…) để tiễn Táo Quân.

Phong tục thờ cúng

Người Việt Nam quan niệm Táo Quân sẽ lên trời và thưa với Ngọc Hoàng những sự kiện xảy ra trong năm vừa qua ở dưới trần gian. Vì thế người Việt Nam làm lễ tiễn ông Công, ông Táo rất thịnh soạn với mong muốn những điều tốt đẹp nhất sẽ được thưa với Ngọc Hoàng, và những điều không may mắn hoặc không tốt sẽ được báo cáo nhẹ đi, việc làm này có thể là do văn hóa và thói quen từ xa xưa truyền lại.

Điểm khác biệt về phong tục cúng Tết ông Công ở 3 miền

Nét đặc trưng về phong tục của từng miền:

• Người miền Bắc thường cúng từ khá sớm, khoảng từ 20 tháng Chạp và muộn nhất là trưa 23 tháng Chạp. Mọi người thường dùng cá chép để cúng lễ, có thể là cá chép sống hoặc cá giấy. Sau đó thì mang cá chép đi phóng sinh (nếu là cá sống). Trong mâm cúng ở miền Bắc thường có áo mũ cho các Táo, xôi, gà, nem, giò, canh măng…
• Người miền Trung thường cúng ông Công ông Táo cầu kỳ nhất. Họ thường dâng lên một con ngựa giấy đầy đủ yên cương, đốt nhiều vàng mã, dâng cúng các lễ vật đủ đầy. Người miền Trung sẽ thay mới bên trong lư hương, lau dọn sạch sẽ và tiến hành tiễn Táo quân bằng đất nung ra khỏi ban thờ, đưa đến am miếu đầu xóm và rước tượng mới đặt lại ban thờ.
• Người miền Nam xưa thường cúng Táo quân vào ban đêm, từ 20 – 23 giờ ngày 23 tháng Chạp vì họ quan niệm rằng lễ cúng cần diễn ra khi cả nhà đã dùng xong bữa tối, không dùng đến bếp núc để tránh làm phiền các Táo. Tuy nhiên, do sự giao thoa văn hóa nên hiện nay có rất nhiều nhà cúng sớm. Mâm cúng thường không thể thiếu chè trôi nước, đĩa kẹo mè đen, đậu phộng, 3 chung nước nhỏ, nhang đèn, bộ hình giấy con cò và ngựa.

Mâm cơm cúng Tết ông Công ông Táo

Mâm cơm cúng ông Công ông Táo được chuẩn bị chu đáo (Ảnh: Sưu tầm)

Cúng ông táo ngày nào? Mâm cúng ông Công ông Táo cơ bản theo phong tục của người Việt sẽ bao gồm:

• 1 đĩa gạo, 1 đĩa muối
• 3 chén rượu
• Gà luộc hoặc quay
• Thịt heo luộc
• 01 đĩa rau xào
• Hành muối
• 01 đĩa xôi
• Giò heo
• Canh mọc

• Mâm ngũ quả: trái cây tươi, cau trầu, trà, rượu…
• 01 xấp tiền vàng mã
• 01 lọ hoa đào nhỏ
• 01 lọ hoa cúc

Bài Cúng Ông Táo

Tết ông Công ông Táo cần chuẩn bị gì? Bạn cần chuẩn bị văn khấn Tết ông Công ông Táo. Bạn có thể tham khảo bài khấn cổ truyền sau (theo nhà xuất bản Văn hóa Thông tin):

Tài liệu tham khảo: Lễ cúng ông táo